FASE 1 EN 2 KANKERONDERZOEK: 4 SPECIALISTEN DELEN HUN VERWACHTINGEN VOOR HET KOMENDE JAAR

Vier specialisten, werkzaam in het centrum, bespreken wat zij op dit gebied verwachten in het komende jaar. Zowel interessante ontwikkelingen rondom geneesmiddelen, als veranderingen in de samenstelling van studiepopulaties komen aan bod. Daarnaast lichten de artsen toe hoe de samenwerking tussen het NKI en andere onderzoekscentra verder zal worden versterkt.

Veelbelovende nieuwe middelen

De ontwikkelingen binnen de groep antibody-drug-conjugates (ADCs) is de afgelopen jaren in een stroomversnelling gekomen, en dit zal het komende jaar doorzetten. Bij deze middelen wordt een cytotoxisch medicijn (chemotherapie) gekoppeld aan een antilichaam, wat ervoor zorgt dat de kankercellen gericht worden geremd. Het resultaat: een hogere effectiviteit, minder schade aan gezonde cellen en daarmee een betere prognose en minder bijwerkingen voor patiënten. 

Specifiek kunnen we de komende tijd verwachten dat er nog meer vooruitgang komt in de nauwkeurigheid van ADC-antilichamen. Bovendien worden de linkers, die de antilichamen aan de cytotoxica koppelen, ook steeds geavanceerder, waardoor de afgifte nog efficiënter wordt. Daarnaast zijn er geneesmiddelen in ontwikkeling met geheel nieuwe werkingsmechanismen. De ImmTACs zijn bijvoorbeeld een hele interessante ontwikkeling waarbij kanker-herkennende T-cel receptoren (TCRs) worden gekoppeld aan immuun activerende complexen.

“Er is binnen ons centrum een studie gestart waarin een dergelijk middel wordt onderzocht”, vertelt Neeltje Steeghs, hoofd van het Centrum voor Vroeg Klinisch Onderzoek.

Nieuwe combinaties

Naast studies naar nieuwe ADC’s komen er ook (meer) trials waarin er gekeken wordt naar nieuwe combinaties van middelen die al op de markt zijn. Dit zou o.a. veelbelovend kunnen zijn voor patiënten met resistente tumoren. “Het komende jaar zullen er in ieder geval twee onderzoeker-geïnitieerde studies starten waarin nieuwe combinatietherapieën worden getest bij darmkanker patiënten”, voegt Steeghs toe.

Eerder starten met fase 1 onderzoek 

Het is niet meer zo dat alleen uitbehandelde patiënten in aanmerking komen voor fase 1 studies. “Deelname aan fase 1 trials kan bij patiënten met metastasen ook in eerdere lijnen een mogelijkheid zijn”, licht Marloes van Dongen toe. Sterker nog, we zien bij immunotherapie dat het effectiever is als het immuunsysteem van de patiënt nog actief is. “Dan willen we dat liever in een 2^e of 3^e lijn al geven, en niet pas veel later”.

Strengere selectie

De selectie voor vroeg klinische studies wordt steeds strenger, omdat er steeds beter te voorspellen is welke patiënten baat zullen hebben bij bepaalde behandelingen. Deze trend gaat zich voortzetten, maar heeft wel een belangrijke keerzijde, legt Frans Opdam uit. Het betekent namelijk dat patiënten met zeldzame tumoren veel minder snel worden geïncludeerd dan patiënten met tumoren waarvoor er al veel middelen op de markt zijn.

Gerrina Ruiter, fase 1 arts en longarts is optimistisch over de studies voor patiënten met stadium IV longkanker. Dankzij contact met verwijzers lukt het vaak om patiënten te koppelen aan een studie die past bij hun specifieke ziektebeeld. 

Al met al komen er genoeg vroeg klinische trials die interessante resultaten kunnen brengen voor patiënten met kanker. Naast het leiden van deze trials, gaan de artsen zich ook inzetten voor een intensievere samenwerking met andere behandel- en/of onderzoekscentra. Neeltje Steeghs, bijvoorbeeld, is net gestart als kwartiermaker platform vroeg klinische studies van het landelijke ‘Oncode Accelerator’ project, welke is opgezet om kandidaat-kankermedicijnen sneller en goedkoper te laten ontwikkelen. Frans Opdam zal zich als Principal Investigator bij het Cancer Core Europe Network, een samenwerking tussen 7 vooraanstaande Kankercentra in Europa, bezighouden met het optimaliseren van kennisoverdracht binnen de deelnemende centra.